Onze allermooiste ervaring met Fado

Op een gewone woensdagochtend om 11 uur 's morgens zaten we aan de koffie in een biologische tuin en boerderij, 'Pequena Terra' waar we een excursie hadden, toen plotseling een vissersvrouw uit Nazaré kwam om haar vis te verkopen.

Vroeger liep ze, op blote voeten, vanuit Nazaré met haar mandje zo'n acht kilometer om de vis te verkopen, maar nu had ze het goed en had een auto, vertelde ze. Maar het leven was niet altijd goed geweest voor haar en na een korte inleiding, begon ze haar eigen fado te zingen waarin ze haar leven bezong. Hoe ze één zoon had gered van de drugs en tegelijkertijd haar andere zoon had verloren aan een hartinfarct. Hartverscheurend was het. De tranen liepen ons over de wangen. Zomaar een woensdagochtend. Dan wilde ik maar dat mijn kinderen er bij waren of de gasten die net op dat moment het appartement gehuurd hadden. Maar dit organiseer je niet, dit gebeurt gewoon hier.

Fado is het levenslied van de Portugezen. Het wordt gewoonlijk gezongen door één persoon (de fadista). Deze wordt vergezeld door de klassieke gitaar (Viola) en de Portugese gitaar (mandolineachtig geluid).

Ontstaan in het begin van de negentiende eeuw heeft het een grote rol gespeeld in het leven van de Portugees en doet dat nog. Na de revolutie is er een tijd geweest dat de 'fadista's het moeilijk hadden, maar nu is de Fado weer helemaal terug. In het begin werd de Fado met name gezongen in oude, verlopen cafés in de oude wijken van Lissabon. Het zou ontstaan zijn toen Maria Severa, dochter van een kroegbazin een verhouding kreeg met Comte de Vimisio en daar luidkeels over gezongen moest worden. Later kwamen er liedjes over allerlei levensvraagstukken en ik heb het idee, dat er ook flink in geroddeld wordt in sommige liedjes. Een andere populaire verklaring van de oorsprong van de Fado van Lissabon is dat hij ontstaan is uit de liedjes van de Moren, die in de wijk Mouraria, in Lissabon verbleven, na de herovering door de Christenen. Het smartelijke en de melancholie, zo bekend in de Fado, zouden overgeërfd zijn uit deze Moorse liedjes.

Aanvankelijk werd de Fado gezongen in de straten van Lissabon. Toen ging de Fado over de zee, het harde werk op de schepen en de zeelui. De oudste Fado was de Fado van de matroos en deze werd het model voor de andere Fado's. In de eerste helft van de 20ste eeuw kreeg de Fado een grote rijkdom aan melodieën en complexe ritmes, werden de teksten meer literair en kunstzinniger. De populaire teksten werden uitgebreider en kregen andere vormen.

Op het ogenblik zijn er nog een aantal cafés/restaurants in Lissabon, waar iedere avond de fado gezongen wordt. (In Club de Fado in de wijk Alfama en Restaurant Sr. Vinho o.a.). Het is gezellig en zeker de moeite waard om eens een bezoek te brengen als je in de buurt bent.

Dichterbij, in Nazaré wordt ook geregeld een fadoavond gehouden. Nazaré is een bekende, mooie kustplaats hier aan de Costa de Prata. In een klein restaurant, Maria do Mar, wordt iedere tweede vrijdagavond van de maand een fadoavond verzorgd. Onder het genot van (veel) eten en drinken voor een absurd klein bedrag is het mogelijk de plaatselijke fadista's te bewonderen. Het restaurant heeft slechts acht tafels, dus je moet snel zijn wil je mee mogen genieten. Maar als dat gelukt is, heb je ook de avond van je leven. Ook in Alcobaça worden fado-avonden georganiseerd.

Fado, Portugees levenslied vol melancholie