Zilverkust Portugal

Castelo dos Templários

Van het kasteel is niet veel meer overgebleven dan de omwalling en de Rotunda.

Via de Torre de Homenagem in de indrukwekkende muur betreedt u de binnenplaats. Een dubbele trap leidt naar de tempelierskerk, beter bekend als de Rotunda. Onder Manuel I is deze zestienhoekige kerk, gebouwd naar Syrisch-Byzantijnse principes, uitgebreid met een manuelino-schip en daaronder de kapittelzaal. Het geheel is daarmee opgenomen in de nieuwbouw van het klooster. Het schitterend gebeeldhouwde manuelino-portaal uit de 16e eeuw is een kleinere, intiemere pendant van het zuidportaal van het klooster van Belém. De 12e-eeuwse Rotunda, nu het koor van de kloosterkerk, is gebouwd rond een achthoekig heiligdom, de 'charota', dat door 16 ribben met het plafond en de buitenmuren is verbonden. Van de Byzantijnse wandschilderingen is hier en daar nog iets zichtbaar. De rest van de decoraties is manuelino en renaissance (stucwerk, kleurrijk beeldhouwwerk en schilderijen).

Convento de Cristo

Het hoger gelegen schip van de kerk, dat met een spitsboog aansluit op de Rotunda, werd in 1510 voltooid. Het gevelfront is uitgevoerd in een weelderige manuelinostijl.

Het Claustro do Cemitério (kruisgang van de begraafplaats) en het Claustro da Lavagem (kruisgang van de wasplaats) dat gedeeltelijk is ingestort, werden in de 15e eeuw gebouwd op initiatief van Hendrik de Zeevaarder. In de voormalige sacristie is een missiemuseum ingericht. Het grootste kloosterhof is het Claustro dos Felipes of Claustro Grande. Volgens de overlevering zou Filips II hier tot koning van Portugal gekroond zijn. Een wenteltrap brengt u naar een terras, waarvandaan u uitziet op het Claustro de Santa Bárbara, maar vooral op het wereldberoemde venster van de kapittelzaal, het summum van de manuelinostijl. Het vier meter hoge venster is zo rijk versierd dat het moeite kost de details direct te herkennen. Het Claustro da Hospedaria, Claustro da Micha en Claustro dos Corvos dateren alle van het eind van de 16e eeuw.

Meer over de Tempeliers en het onstaan van het klooster

Treed binnen...

Ontstaan Castelo dos Templários en Convento de Cristo

Door aansporing van twee elkaar opvolgende ridderorden is deze burcht ontstaan. Dit waren religieus-militaire verenigingen van ridders, die zich tot taak hadden gesteld het Heilige Graf in Jeruzalem en de pelgrims op hun tocht daarheen te beschermen. De combinatie van monnik en ridder was in de Middeleeuwen een normaal en geaccepteerd verschijnsel.

Orde van de Tempeliers

Voor Tomar was in eerste instantie de in 1119 in Jeruzalem opgerichte Orde Der Tempeliers belangrijk. Deze orde had zijn hoofdzetel in een deel van een paleis in Jeruzalem. Het paleis stond op een plein waar vroeger de tempel van Salomo gestaan had, vandaar zijn naam. De leden van de orde waren te herkennen aan een witte mantel met een achtpuntig rood kruis op de borst. Aan het hoofd van de orde stond een grootmeester.

De Portugese tak, de 'Ordem da Cavalaria do Templo' , kortweg Templários, had zijn zetel in Tomar. Behalve bij de Kruistochten naar het Heilige Land waren zij ook nauw betrokken bij de strijd tegen de Moren op het Iberisch Schiereiland. Zo hadden zij een belangrijk aandeel in de verovering van Santarem en Lissabon in 1147. Voor zijn daden werd de orde beloond met burchten en landgoederen. Dit was niet alleen in Portugal, maar ook elders het geval. In Europa ontstonden zo rijke, machtige regionale orden, waarbij de 'Ordre du Temple' in Parijs de machtigste werd. Wereldlijke leiders moesten rekening houden met deze machtsfactor.

Filips IV de Schone, koning van Frankrijk, was dit gegeven een doorn in het oog. Hij klaagde de tempeliers aan wegens zedeloosheid, verwereldlijking en machtsmisbruik. Hij wenste geen staat binnen de staat. Het bezit van de orde in Frankrijk werd geconfisqueerd en de onder druk geplaatste paus Clemens V, in ballingschap in Avignon, ontbond in 1312 de gehele orde. In Spanje en Portugal stuitte dit op groot verzet. Paus Johannes XXII, Clemens' opvolger, schonk daarop de Iberische vorsten het recht nieuwe orden te stichten en deze toegankelijk te maken voor de vroegere tempeliers.

Orde Christusridders

Hierop stichtte koning Dinis in 1319 de orde der Christusridders, ‘Ordem da Cavalaria de Nosso Senhor Jesus Cristo’, die in 1350 door paus Julius III verbonden werd met de Portugese kroon. Een aantal jaren was Castro Marim in de Algarve het hoofdkwartier van de orde, maar in 1356 vestigden de ridders zich in Tomar. De orde kon zodoende de materiële welstand der tempeliers verder uitbreiden. Alleen de naam was veranderd, verder bleef alles bij het oude.

Na de definitieve verdrijving van de Moren kreeg de orde een nieuwe opdracht: de vergroting van de Portugese koninklijke macht. Hendrik de Zeevaarder en Manuel I werden grootmeesters en konden zo de orde gebruiken voor hun idealen. De orde financierde de ontdekkingsreizen en verzorgde de bekering tot het christendom van de 'ongelovigen'. Hun symbool,  het achthoekige rode kruis (overgenomen van de tempeliers), werd een begrip. Het was onderdeel van het wapen van Manuel I en het sierde elk zeil van de karvelen van de ontdekkingsreizigers.

Na deze roemruchte periode werd hun macht echter beperkt, doordat João III in 1523 bepaalde dat het religieuze aspect weer de boventoon moest gaan voeren. De orde werd weer een zuivere monniksorde.In 1789 volgde de secularisatie en bij de val van de monarchie in 1910 werd de orde opgeheven.

Mooie oude burchtstad in de vallei van de rivier de Lis

Bovenop een heuvel middenin Leiria staan de resten van een burcht, het Castelo de Leiria. Het kasteel werd rond 1135 gebouwd, en in de 16^e eeuw werd het verbouwd tot een renaissancepaleis. Delen van het kasteel werden in de 20^e eeuw gerestaureerd.

Het is één van de mooiste burchten in Portugal, het is zelfs in het wapenschild van het land opgenomen.

Het historische stadscentrum van Leiria is gelegen tussen de burchtheuvel en de rivier de Lis.

Naast het kasteel, zijn in Leiria onder andere een bezoek waard:

• De Sé kathedraal, gebouwd in de renaissance-stijl
• Museu do Seminário (museum van het priesterseminarie): tentoonstelling van oude azulejos, houtsnijwerk, beeldhouwwerk, en 16^e eeuwse schilderijen
• Igreja da Misericórdia
• Nossa Senhora da Encarnação: bedevaartskerk
• Convento da Portela: franciscaner klooster
• Igreja do Espirito Santo
• Moinho do Papel do Lis: een oude papiermolen waarin een museum is gevestigd over het hele proces van papier maken
• Museu de Imagem e Movimento MIMO: museum van beeld en beweging
• Jardim Luis de Camões (tuin)

www.cm-leiria.pt